Uitvoeringskader Verkoop Ingerichte Natuurgronden

De provincie Overijssel realiseert en houdt samen met partners en andere grondeigenaren het Natuur Netwerk Nederland (NNN) in Overijsel in stand. Om dit te bereiken worden diverse instrumenten ingezet, zoals subsidies voor zelfrealisatie en -beheer door particulieren. Aanvullend neemt de provincie zelf een actieve rol in bij aan- en verkoop en ruiling van gronden via gebiedsprocessen om zo zichzelf of andere (nieuwe) eigenaren de gelegenheid te geven natuurdoelen te realiseren.
Omdat de provincie geen taak heeft in het beheer van natuur of bosgrond is het niet noodzakelijk, ook niet gewenst, dat bestaande of nieuw ingerichte natuur of bosgrond bij de provincie in eigendom blijft. Het is geen beleidsdoel om natuurgronden langjarig in eigendom te houden en/of duurzaam te beheren, daarom wordt overgegaan tot verkoop aan partijen die het beheer willen en kunnen voortzetten.

Ingerichte natuurgronden; het gaat hierbij om gronden die, door het uitvoeren van maatregelen op of langs het perceel, als natuur zijn ingericht en waarvoor:

• de functie is geborgd door middel van de bestemming ‘natuur’ in het vigerende bestemmingsplan;
• in de Omgevingsvisie Overijssel de grond als natuurperceel staat opgenomen binnen de begrenzing van het Natuurnetwerk Nederland (NNN);
• een natuurbeheertype in het ‘Natuurbeheerplan Overijssel’ is opgenomen.

Bestaande natuurgronden; het gaat hierbij om gronden met daarop bestaande natuur binnen of buiten de begrenzing van het NNN, hieronder valt:

• bestaand bos, of recent ingericht bos (in het kader van bijvoorbeeld de Bossenstrategie), zoals gedefinieerd in - en vallend onder - de Wet Natuurbescherming en in het vigerende bestemmingsplan bestemd als natuur of bos;
• bestaande natuur al dan niet vallend onder een natuurbeheerplan.

Zolang ‘projectgronden’ niet zijn ingericht als natuur, is een programma of project (formeel) nog niet afgerond. Tot het moment van afronding komen deze gronden dan ook nog niet in aanmerking voor verkoop. Uiteindelijk moet voor verkoop de definitieve wijziging naar natuur in het bestemmingsplan hebben plaatsgevonden en het vaststellen van het betreffende natuurbeheertype in het Natuurbeheerplan Overijssel. Indien dit door omstandigheden nog niet is gebeurd dan dient hier in ieder geval concreet zicht op te zijn.

Bij de verkoop van de grond en gebouwen wordt openbaar en transparant gehandeld met gelijke kansen en gelijke behandeling. Dit uitvoeringskader gaat daarom uit van openbare verkoop, waarbij belangstellende partijen gelijke kansen worden geboden om deze gronden te kunnen kopen. Onder openbare verkoop wordt verstaan: verkoop middels een openbare inschrijving, een veiling of verkoop via een makelaar.

Via de procedure van openbare verkoop worden natuurgronden te koop aangeboden.
In zijn algemeenheid zijn hierbij in ieder geval het gelijkheidsbeginsel, het transparantiebeginsel en het zorgvuldigheidsbeginsel van toepassing. Het gelijkheidsbeginsel betekent dat er in gelijke gevallen gelijke kansen door de verkopende partij worden geboden aan een ieder die belangstelling heeft om de grond te kopen, en dat selectie plaats vindt aan de hand van objectieve, toetsbare en redelijke criteria. Hierbij moet een passende mate van openbaarheid worden verzekerd met betrekking tot de beschikbaarheid van de gronden, de selectieprocedure, het tijdschema en de toe te passen selectiecriteria.

Openbare marktconforme verkoop kan via procedure van inschrijving, verkoop via een veiling of verkoop via een makelaar. De meest voorkomende werkwijze is de verkoop via openbare inschrijving. Van geval tot geval zal bekeken moeten worden of dit het meest passend is of dat op een andere manier van openbare verkoop moet worden overgegaan.

In veel gevallen zal het bij een voorgenomen verkoop gaan over één of meerdere losse percelen (objecten) binnen of net buiten een projectgebied. Vaak zijn dit dan losse of aaneengesloten percelen of logische natuureenheden.

Vooraf wordt beoordeeld en gemotiveerd waarom (bijvoorbeeld vanwege aaneengesloten natuurtypes, topografische of landschappelijke indeling) tot een bepaalde opsplitsing van het object wordt overgegaan of dat het object als geheel wordt aangeboden.

Om het voor meerdere partijen mogelijk te maken voor de te verkopen gronden in aanmerking te komen, kan een langere periode van inschrijven aangehouden worden.

Het is belangrijk dat afspraken over verdere ontwikkeling, beheer en duurzame instandhouding van natuur goed worden vastgelegd. Dit kan op een aantal manieren die separaat of in combinatie kunnen worden gebruikt, te weten:

Publiekrechtelijk middels:

• wet en regelgeving (WNB);
• ruimtelijke plannen; zoals een natuurbeheerplan, Omgevingsvisie of een Provinciaal inrichtingsplan;
• het bestemmingsplan voor het betreffende gebied waar het inrichtingsproject is vastgesteld.

Privaatrechtelijk middels:

• het vestigen van een Kwalitatieve Verplichting om iets te dulden of niet te doen, waarbij het gaat om de ontwikkeling en instandhouding van de ingerichte natuur;
• het vastleggen van het uit te voeren beheer via een in de uitvoeringsovereenkomst opgenomen kettingbeding - met boetewerking – met betrekking tot de inrichting, het beheer en/of doorontwikkeling van het natuurtype.

Sturingsinstrumenten:

• subsidievoorwaarden, alleen als subsidie wordt aangevraagd welke is gekoppeld aan het opgelegde natuurbeheertype;
  toezicht en handhaving (PDH) op het in stand houden van de natuurinrichting.

Voor de borging van natuurkwaliteit is een aantal standaard kwalitatieve verplichtingen en kettingbedingen ontwikkeld. Een overzicht hiervan vindt u in het Uitvoeringskader Verkoop Natuurgrond, bijlage 1 gegeven.

Verkoop als gevolg van dit uitvoeringskader leidt altijd tot kwalitatieve verplichtingen in relatie met het natuurbeheerplan dat via een Provinciaal Inpassingsplan gegarandeerd zal leiden tot bestemmingswijziging, of in relatie met de beheervorm die voor het betreffende perceel van toepassing is.

Bij verkoop van percelen bos in het kader van de bossenstrategie wordt via de uitvoeringsovereenkomst een kwalitatieve verplichting ingeschreven in de openbare registers, waarbij de bestemming wordt vastgelegd in bestemmingsplan en valt onder de Wet natuurbescherming.

Met enige regelmaat zal de Provincie Overijssel een openbare verkoop van natuurgronden organiseren. Voordat tot de verkoop wordt overgegaan worden de volgende stappen doorlopen:

• beoordelen van gronden op verkoopbaarheid. Hierbij wordt eventueel ook gebruik gemaakt van monitoringsresultaten;
• beoordelen of er een afbakening van de objecten wenselijk is (bijvoorbeeld qua oppervlakte, inpassing, logische beheer eenheden, e.d.);
• afwegen of openbare verkoop via inschrijving het meest passend is of dat verkoop via veiling of makelaar meer wenselijk is;

Bij openbare verkoop zijn de volgende zaken van belang:

• plaatsing openbare uitnodiging om mee te doen, waarmee potentiële kopers op de hoogte gebracht worden van de aanstaande verkoop, in ieder geval op de provinciale website ‘Grond en Gebouwen’;
• beschikbaar stellen van uniforme, volledige en duidelijke informatie voor alle geïnteresseerden, zowel qua proces als qua inhoud;
• gunning op basis van objectieve, toetsbare en redelijke criteria.

Er worden bijpassende selectie- en gunningscriteria geformuleerd. De formulering vindt dusdanig plaats dat deze geen uitsluitend karakter hebben of bepaalde mensen, of organisaties bevoordelen of uitsluiten (door bijvoorbeeld eisen te stellen aan een certificaat natuurbeheer of een gewenste eenheid van beheer). Wel kunnen eisen aan inschrijvers gesteld worden die kunnen resulteren in uitsluitingsgronden, zoals bijvoorbeeld een toets op grond van de 'Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur' (Wet Bibob), een toets op faillissement, etc.