Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG)

Het Rijk geeft in het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG)Verwijst naar een andere website aan welke opgaven en maatregelen gelden op het gebied van natuur, stikstof, landbouw, water, bodem en klimaat. De provincie Overijssel zal deze doelen concreet vorm moeten gaan geven in een Provinciaal Programma Landelijk Gebied Overijssel (PPLG Overijssel) en dient dat ontwerp PPLG op 1 juli 2023 in bij het Rijk.

Naast de natuur- en klimaatdoelen uit het PPLG voegt de provincie daar twee kerndoelen aan toe. Bij de uitwerking van plannen in het kader van het PPLG toetsen we de aanpak steeds aan deze drie doelen en deze drie doelen zijn in de beoordelingen c.q. afwegingen zijn even belangrijk.

We kunnen de natuur-, water-, en klimaatdoelen namelijk alleen realiseren in samenhang met een helder perspectief voor onze boeren en de belofte van vitale, leefbare, economisch sterke gemeenschappen op ons platteland; toekomst voor onze ondernemers en inwoners. Met het Provinciaal Programma Landelijk Gebied Overijssel (PPLG Overijssel) geven we samen met onze gebiedspartners via onze 3x3 aanpak (3 doelen, 3 randvoorwaarden en maatwerk voor 3 categorieën boeren) richting aan de uitvoering. 

Het PPLG Overijssel kent dus drie onlosmakelijke doelen:

1. Versterken natuur. We moeten in Nederland stikstof en broeikasgassen verminderen en water- en bodemkwaliteit- en kwantiteit en biodiversiteit verbeteren.
2. Behouden (en liefst verbeteren) van de leefbaarheid en de economische kwaliteit van ons platteland
3. Bieden van een perspectief voor een toekomstgerichte agrarische sector

Daarnaast zijn er bij deze aanpak drie randvoorwaarden: we werken samen met onze gebieden, alle sectoren dragen evenredig bij aan de gestelde natuur-, water en klimaatdoelen en we pakken deze doelen in één keer op (integraal).

Ook streven we naar maatwerk voor drie categorieën boeren, namelijk:

1. Afbouwer/stopper
2. Blijver die zo veel mogelijk op het huidige (intensieve) pad door wil
3. Omvormer die het bedrijf op de huidige plek extensiever wil runnen en/of verbreden

Het Rijk heeft de provincie aangewezen als gebiedsregisseur. Dat betekent dat de provincie de verantwoordelijkheid heeft om in juli 2023 een PPLG in te dienen. Wij doen dat samen met betrokken gebiedspartners (gemeenten, waterschappen, natuur- en agrarische organisaties en andere betrokken organisaties). De kennis van de omgeving en denkkracht over de toekomst voor ons platteland zit immers in onze gebieden, in de gemeenschappen op het platteland en op de boerenerven. Per gebied wordt bepaald hoe en waar we maatregelen willen nemen om de natuur-, water en klimaatdoelen te realiseren, de sociale en economische structuren binnen de gebieden te behouden en waar mogelijk te versterken en het landbouwperspectief vorm te geven. Op basis van zes gebiedsprogramma’s (Salland, Vechtdal, West Twente, Noordoost Twente, Zuidoost Twente en Noordwest Overijssel) stelt de provincie het overkoepelende PPLG op.

De provincie faciliteert zo goed mogelijk met kennis en expertise de gebiedsprocessen en monitort de voortgang. Ook zal de provincie samen met het Rijk instrumentarium ontwikkelen en de juridische houdbaarheid van denkrichtingen toetsen. De provincie is dus:

• mede-initiator en partner van de gebiedsprocessen
• coördinator van het planproces rondom PPLG
• bevoegd gezag als het gaat om vergunningverlening en handhaving

Welke expertise levert de provincie aan gebiedsprocessen?

• Expertise onder meer via inhoudelijke beleidsadviseurs, gebiedsregisseurs, communicatieadvies, omgevingsmanagement

Gedeputeerde Staten van de provincie Overijssel heeft op 20 december 2022 een startversie van het Provinciaal Programma Landelijk Gebied Overijssel (PPLG Overijssel) vastgesteld. In deze eerste versie gaan we in op de doelen van het PPLG Overijssel, onze aanpak en benodigde instrumenten, de samenwerking met onze medeoverheden en andere gebiedspartners en de randvoorwaarden die wij zien voor een succesvolle uitvoering van het PPLG. De opgaven voor het PPLG Overijssel zijn zeer ingrijpend en vertonen een complexe samenhang, maar bieden tegelijk ook kansen om samen aan het platteland van Overijssel te bouwen. Dat doen we op onze manier en binnen de eigen Overijsselse brede aanpak.

Deze startversie PPLG is tot stand gekomen aan de hand van een ‘houtskoolschets PPLG’ met daarin eerste denkrichtingen die gedeeld en besproken zijn met onze gebiedspartners als waterschappen en gemeenten, de agrarische sector, natuurbeheerders- en andere belangenorganisaties. Wij zijn ervan overtuigd dat het PPLG alleen uitvoerbaar is als alle betrokkenen, overheden en niet-overheden, samen werken vanuit een sterk partnerschap. Dit partnerschap komt voort uit een lange traditie. We investeren in Overijssel al langere tijd stevig in onze waardevolle Natura 2000 gebieden en versterken graag onze inzet op natuurherstel voor de komende jaren. Dat kan alleen in samenhang met een helder perspectief voor onze boeren en de belofte van vitale, leefbare, economisch sterke gemeenschappen op ons platteland; toekomst voor onze ondernemers en inwoners.

De startversie van PPLG Overijssel is inmiddels ingediend bij het Rijk voor een eerste toetsmoment in januari. Het Rijk wil weten of de provincies goed op koers liggen en krijgt zo ook inzicht in de overeenkomsten en verschillen per provincie. In de periode tot en met juni 2023 gaan we deze eerste versie verder verdiepen. De plannen worden provincie breed en per gebied steeds concreter, ook aan de hand van de verduidelijking die we van het Rijk verwachten. We hebben medio december 2022 via een rondetafelgesprek met de Tweede Kamer een stevige oproep gedaan om die resterende duidelijkheid zo snel mogelijk te geven.

We zetten samen met onze gebiedspartners vol vertrouwen de volgende stappen in het PPLG-proces. We zijn ervan overtuigd dat we in juli 2023 een integraal ontwerp-PPLG Overijssel kunnen indienen bij het Rijk.

In het PPLG Overijssel werken we in de zes gebieden samen met onze medeoverheden en andere gebiedspartners als waterschappen en gemeenten, natuurbeheerders, landbouw- en andere belangenorganisaties. Weliswaar zitten de landbouwpartijen op dit moment formeel niet aan de bestuurlijke gebiedstafel (zij hebben ‘de pauzeknop ingedrukt'), maar zowel op het niveau van de ondernemer, het gebied, of de provincie Overijssel als geheel zijn er goede contacten met agrariërs en hun vertegenwoordigers. Samen zoeken we naar oplossingsrichtingen vanuit diverse perspectieven én vanuit de eigen rol en verantwoordelijkheid. Daarbij hoort ook het werken met bestuurlijke en ambtelijke gebiedstafels (verschilt qua benaming per gebied), gebiedsteams en de rol van de gebiedsregisseur. We hopen dat de landbouworganisaties ook bestuurlijk weer deel gaan nemen zodat ze ook hun inbreng kunnen hebben bij de deelgebiedsprogramma’s.

Aan de zes bestuurlijke tafels vonden in november/ december 2022 verkennende gesprekken plaats over hoe het partnerschap ingevuld kan worden. Dit gesprek moet aan iedere tafel nog verder worden gevoerd. Daarnaast zijn met diverse partners bilateraal, in groepsverband eerste gesprekken gevoerd. Datzelfde geldt voor de brede samenwerking die onder de vlag van Samen Werkt Beter op het schaalniveau van de provincie Overijssel bij elkaar komt. Deze gesprekken worden voortgezet met de intentie om zo breed mogelijk overeenstemming te bereiken over hoe de uitvoering van het PPLG Overijssel georganiseerd kan gaan worden.

Uitgangspunten voor de verdere uitwerking van het partnerschap in Overijssel zijn:

• Alleen samen kunnen we deze complexe samenhangende opgave aan;
• Vertrouwen dat er bottom up meer mogelijk is, maar wel vanuit ‘harde’ doelen die in ieder geval gehaald moeten worden (het WAT);
• HOE we dat doen is de kern van de samenwerking;
• Ieder vanuit zijn eigen rol, maar wel met een collectief einddoel;
• De samenwerking kan en mag per gebied verschillend worden ingericht.

Met onze mede-overheden willen we nadrukkelijk verkennen welke rol zij kunnen vervullen in het klimaatrobuust op orde krijgen van Overijssel (mede wettelijke verantwoordelijkheid waterschappen) c.q. het invullen van de sociaal-economische dimensie van het PPLG Overijssel (kerntaak gemeenten).

Overijssel heeft op basis van de bekende en te verwachten opgaven van het Nationaal Programma Landelijk Gebied een plan gemaakt waarin wordt beschreven hoe deze doelen van het Rijk behaald zouden kunnen worden. Voor de volledigheid heeft de provincie er een berekening aan gekoppeld wat de kosten ervan naar reële verwachting zullen zijn. Het betreft een indicatief bedrag, gebaseerd op de ruime ervaringen die de provincie heeft met gebiedsprocessen, de gestelde doelen en de input die uit de gebieden is opgehaald. Daarnaast is het voorstelbaar dat bepaalde onderdelen van het Overijsselse PPLG, bijvoorbeeld als het gaat om initiatieven voor het behoud van de sociale en economische kracht van het platteland, wellicht door andere ministeries binnen het Rijk gefinancierd kunnen worden.

De startversie van het PPLG bevat eerste denkrichtingen. De komende maanden en jaren zullen deze verder uitgewerkt worden in nauwe samenwerking met betrokkenen in de gebieden, zoals waterschappen, natuurorganisaties, terrein beherende organisaties, agrarische collectieven, gemeenten, ondernemers en uiteraard de Overijsselaars. Pas wanneer plannen concreet en definitief zijn, kan een exacte kostenberekening gemaakt worden.

Voor Overijssel zijn er binnen het PPLG drie hoofddoelen:

1. het versterken van de natuur - onder meer door het terugbrengen van broeikasgassen en stikstof - en ook het realiseren van de bodem- en wateropgaven (Kaderrichtlijn Water),
2. het bieden van duurzaam toekomstperspectief voor de landbouw en
3. het behoud en waar mogelijk versterken van de sociale en economische kracht van het landelijk gebied.

Deze drie doelen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden voor Overijssel. Bij de beoordeling van deze samenhangende plannen is het ‘alles of niets’ voor de provincie. Overijssel waakt ervoor dat de zeer ingrijpende maar absoluut noodzakelijke opgaven die er liggen om de natuur te versterken ten koste gaan van de sociale en economische kracht van het platteland.

Historische data laten zien dat het aantal boeren jaarlijks afneemt door natuurlijk verloop, met name omdat de boeren in kwestie geen opvolger hebben. Overijssel ziet daarin de sleutel om gebiedsprocessen te laten slagen. De provincie verwacht dat door stoppers goed te faciliteren en daarbij maatwerk mogelijk te maken, er letterlijk ruimte komt voor boeren die door willen om te extensiveren (minder dieren per hectare).  

Voor Overijssel is de wet altijd leidend en staat de noodzaak om onze mooie natuur te behouden en robuuster te maken niet ter discussie. De huidige stikstofwet schrijft realisatie in 2035 voor. Overijssel heeft in haar startversie van het PPLG dat jaartal ook als doelstelling benoemd. De realiteit is wel dat vooralsnog niet alle kaders en opgaven binnen het NPLG door het Rijk zijn bepaald. Ook is nog niet duidelijk gemaakt wat de opgaven voor andere sectoren dan de agrarische sector gaan betekenen.

Naast de noodzaak om alle kaders en opgaven vast te stellen, is het voor met name boeren ook cruciaal is om te weten op welke manier zij in de toekomst en met zekerheid voor een hele generatie hun boterham kunnen verdienen, rekening houdend met de duurzame en natuur inclusieve wijze die de samenleving van hen vraagt. De Overijsselse boeren wachten dan ook met smart op het Landbouwakkoord.

Overijssel heeft zelf al een voorschot op een toekomstig verdienmodel genomen door in haar PPLG een behoorlijk bedrag op te nemen voor agrarisch natuurbeheer.

Samenvattend vraagt Overijssel het Rijk om met grote voortvarendheid volledige duidelijkheid te verschaffen over alle doelen en opgaven binnen het NPLG en te komen tot een breed gedragen Landbouwakkoord. Want hoe langer het duurt voordat deze twee ontbrekende schakels in de ketting worden gezet, hoe groter de tijdsdruk wordt om de wettelijke doelen te halen.

Nee, beweringen dat Overijssel meer tijd eist dan de wettelijke termijn van 2035 zijn onjuist. De provincie is er klaar voor om zo snel mogelijk voortvarend aan de slag te gaan met de betrokkenen in de gebieden om het PPLG vorm te geven. Feit is wel dat hoe langer volledige duidelijkheid ontbreekt, hoe lastiger het wordt om de wettelijke termijn te halen. Echter, aan de wil en inspanning vanuit de provincie zal dit zeker niet liggen. Overijssel gaat met de grootst mogelijke voortvarendheid aan de slag om onze mooie natuur robuuster te maken, duurzaam toekomstperspectief voor de landbouw te bieden en te zorgen dat de sociale en economische kracht van het platteland behouden blijft en waar mogelijk versterkt wordt.

Op vrijdag 10 februari 2023 bracht het Kabinet een aantal brieven en documenten uit aan de Tweede Kamer met een verdere uitwerking van het Nationaal Programma Landelijk Gebied en de Aanpak Piekbelasting. Kijk hier voor de Kamerbrieven en documenten:

• Ontwikkeldocument Nationaal Programma Landelijk Gebied | Publicatie | Rijksoverheid.nlVerwijst naar een andere website
• Kamerbrief over rol Water en Bodem bij ruimtelijke ordening | Kamerstuk | Rijksoverheid.nlVerwijst naar een andere website
• Kamerbrief Toekomst Landbouw | Kamerstuk | Rijksoverheid.nlVerwijst naar een andere website
• Voortgang integrale aanpak landelijk gebied, waaronder het NPLGVerwijst naar een andere website
• Uitwerking piekbelastingsaanpak en voortgang PAS-meldersVerwijst naar een andere website

Reactie IPO

• De reactie van het IPO (Interprovinciaal Overleg) op de brieven van het Rijk.Verwijst naar een andere website

• Fundament Omgevingsvisie 2022 (pdf)
• Perspectiefnota Vitaal Platteland 2022Verwijst naar een andere website
• Brief GS/PS: Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG)Verwijst naar een andere website
• Webinar PPLGVerwijst naar een andere website
• Trendweb 2022Verwijst naar een andere website

LinkedIn_DuidelijkheidVerwijst naar een andere website