Inspirerende verhalen en successen

Ze kwamen allebei vanuit het asielzoekerscentrum naar InBeeld, de grootste koffiekamer in de gemeente Hardenberg. Om er even uit te zijn, kennis te maken met Nederland en de taal beter te leren. Nu zetten Mohamad Ezzldeen (27) en Hasan Alsalka (20) zich er allebei enthousiast in als vrijwilliger. ‘In het AZC raak je alleen maar verveeld en depressief. Hier ontmoet je andere mensen en leer je de taal veel beter dan uit een boek’.

Bij InBeeld kunnen bezoekers meedoen aan allerlei activiteiten, zelf iets organiseren of gewoon er zijn. De bezoekers zijn van alle leeftijden en van diverse afkomst. Vrijwilligers, studenten, sociaal werkers en bezoekers ontmoeten elkaar in een ongedwongen sfeer.
De twee jonge mannen uit Syrië komen er graag. En ze zijn ervan overtuigd: als je je actief inzet in de samenleving, is dat voor jezelf ook beter. Mohamad is twee jaar in Nederland. Hij werd door andere bewoners van het AZC attent gemaakt op InBeeld. ‘Ze zeiden dat het een fijne plek is. Als je in het AZC zit, heb je geen idee hoe het gaat in Nederland. En je kunt de taal wel leren met video’s, maar praten met echte mensen werkt veel beter. Het is hier gezellig en leerzaam’. Zo ervaart Hasan, die bijna drie jaar in Nederland is, het ook. ‘Als ik mensen zie die hier voor het eerst komen denk ik: wij hebben hier al heel veel geleerd’.

Mohamad helpt asielzoekers met de Nederlandse taal en is sportbegeleider in het Wereldgozerproject voor kinderen van de internationale schakelklas. Hasan zet koffie en helpt met klussen als schoonmaken en opruimen. Ook hij vertaalt voor nieuwkomers. Je zou denken dat het voor hen fijn is om samen in hun moedertaal te praten, maar ze spreken met elkaar ook Nederlands. ‘Dan leren we ook weer van elkaar’.
Ze moesten allebe wel wennen aan de directheid van Nederlanders. ‘Jullie zeggen wat je bedoelt, bij ons gaat dat meer met een omweg. Maar nu vinden we dat fijn’. En als Nederlandse bezoekers dialect praten, is het ook wel een gepuzzel. ‘Dat lijkt wel een andere taal! Maar nu verstaan we dat ook wel’.

Ingrid Spijkerman zet zich in voor de bezoekers van Zelfregiecentrum Deventer. En dat vrijwilligerswerk past haar als een oude jas. Want door een luisterend oor te bieden aan de bezoekers en hen waar het kan te ondersteunen, ontwikkelt ze zichzelf ook nog steeds. ‘Als ik kan bijdragen aan het welbevinden van mensen, haal ik daar zelf ook voldoening uit. We zien bezoekers hier echt opbloeien.’. 

Het Zelfregiecentrum is zeven jaar geleden geopend en Ingrid (59) is er vanaf het begin vrijwilliger.  ‘Ik werd destijds gebeld of ik mij hiervoor wilde inzetten. Ik had geen werk en het idee sprak me aan. Via het UWV doe ik hier nu nog steeds vrijwilligerswerk. Officieel 20 uur, maar vaak wel meer want ik ben hier graag’. 

De bezoekers van het Zelfregiecentrum zijn zelf verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van het centrum. Het is een soort ‘huiskamer’ waar iedereen zelf activiteiten kan oppakken zoals knutselen, spelletjes of bewegen of gewoon kan komen voor gezelschap en een gesprek. Er wordt samen gekookt en bardienst gedraaid, maar ook kleine huishoudelijke taken horen erbij. (Ervaringsdeskundige) coördinatoren leiden het centrum in goede banen en Ingrid is een van de gastvrouwen. ‘We maken een praatje, vragen hoe het is en signaleren ook als iemand bijvoorbeeld ineens heel stil is of boos wordt. Heel veel mensen hebben behoefte aan een luisterend oor, daar begint het mee. Dat je mensen écht ziet en hoort. Is er meer nodig, dan zijn de lijntjes kort en geef ik het door aan de coördinator’. Hoe groot die behoefte aan gezelschap en een praatje is, blijkt wel uit het aantal bezoekers: gemiddeld tussen de 80 en 100 op een dag.  

Ingrid heeft zich daarnaast ontwikkeld in de rol van facilitator (trainer) van herstelcursussen. Tijdens deze cursussen krijgen mensen de mogelijkheid om lotgenoten te ontmoeten en gaan ze met elkaar in gesprek over verschillende thema’s die met herstel te maken hebben zoals hoop/perspectief, zelfmanagement/zelfzorg, steun en persoonlijke verantwoordelijkheid. ‘Ik heb daarvoor twee trainerscursussen gevolgd en geef de trainingen Mindfulness en Herstellen doe je zelf. Persoonlijke ontwikkeling is voor mij belangrijk en dat geef ik ook graag door aan de deelnemers. Mensen kunnen hier zelf aan de slag met hun herstel. Bijvoorbeeld als ze op de wachtlijst staan voor behandeling bij Dimence. Het is ook fijn dat ze hier mensen ontmoeten die met soortgelijke problemen kampen en ervaren dat ze er niet alleen voor staan’. 

Ingrid gaat fluitend naar haar vrijwilligerswerk en komt ook energiek weer thuis. ‘Ik heb in het verleden niet zulke leuke ervaringen gehad bij werkgevers. Hoe mensen met elkaar omgaan, zo hard, dat vind ik lastig. Hier werk ik zonder die druk in een sociale en gezellige sfeer waar ik word gewaardeerd en serieus word genomen. Het is vrijwillig, maar niet vrijblijvend: ik heb werk, maar dan zonder die prestatiedruk. En ik beteken iets voor anderen. Dat is voor mij het belangrijkste’.

Vrijwilligers die belangeloos voor hun omgeving zorgen, zijn onmisbaar in Overijssel. Als provincie waarderen wij de Overijsselse vrijwilligers enorm. Ontdek in de reels 'vrijwilligers' de bijzondere verhalen van vrijwilligers in Overijssel.

Tania Hoenink (32) weet nog precies hoe het was om moeilijk mee te komen op school. Daarom vindt ze het juist zo leuk om vrijwilliger te zijn bij Stichting Onderwijsbegeleiding in Hengelo en Enschede. ‘Je voelt dat je een positieve invloed hebt op het leven van deze leerlingen’, zegt ze. En dat bevalt zo goed dat ze naast haar vrijwilligerswerk nu studeert voor onderwijsassistent.

Eibergse Tania studeerde Mode en Maatkleding en is illustrator. Maar in beide vakgebieden is het werk niet dik bezaaid.  ‘Daarom ging ik kijken naar andere dingen die ik kon doen om zinvol bezig te zijn. En dat je vrijwilligerswerk doet, laat op je cv zien dat je actief bent. Dat staat beter als je wilt solliciteren’.
Tijdens haar studie aan het mbo begeleidde ze al jongere studenten en dat smaakte naar meer. ‘Dus toen ik deze oproep van Stichting Onderwijsbegeleiding las, dacht ik: dat kan ik. Het voordeel is dat je flexibel bent, je bepaalt zelf hoeveel uren je je wilt inzetten. En je hebt er geen speciale opleiding voor nodig’.
Maar de belangrijkste motivatie was voor Tania de wil om leerlingen te helpen. ‘Je werkt met kinderen die om verschillende redenen niet makkelijk meekomen in ons prestatie-onderwijs. Ik ben zelf neuro-divergent en liep daardoor als kind zelf ook niet zo makkelijk mee. Ik had vroeger zelf ook graag zo’n begeleider gehad’.

Haar leerlingen (maximaal zes in een klasje) komen uit groep 4 van de basisschool tot en met het eindexamen van het voortgezet onderwijs (indien nodig), de lessen duren een uur. Tania is sterk in taal, maar kan op basisschoolniveau ook prima helpen met rekenen. ‘Ik ben niet denderend in exacte vakken, dus ze delen mij natuurlijk niet in bij scheikunde voor 5 vwo, haha. We kijken in ons team naar waar elke vrijwilliger goed in is en delen dan de leerlingen in, dat gaat prima’. Bij de stichting werken veel jonge vrijwilligers, en ze krijgen samen trainingen. ‘We hebben allemaal onze eigen schooltijd nog vers in het geheugen, dat scheelt’.

Het vrijwilligerswerk brengt de leerlingen iets, maar Tania ook. En dat is niet alleen de vrijwilligersvergoeding van rond de 10 euro per uur, plus de reiskostenvergoeding. ‘Ik ga er met plezier naartoe en ik heb het gevoel dat ik een positieve invloed heb op het leven van mijn leerlingen. Sommige kinderen twijfelen echt aan zichzelf als ze iets niet kunnen, voelen zich dom. Als ze het dan toch leren, is dat heel mooi. En ik benadruk ook altijd dat het helemaal niet erg is dat je iets niet kunt. Ik luister naar ze als ze ergens mee zitten. Want als een kind ongemotiveerd lijkt, zit er vaak wat anders achter’.

Die begeleiding greep haar zo dat Tania nu studeert voor onderwijsassistent. ‘Die ondersteunende rol past bij mij. Ik hoop dat straks parttime te kunnen doen en daarnaast te illustreren. Ik vind dit werk het leukste dat er is’.

Het is de laatste tijd vaak in het nieuws: veel jongeren worstelen met hun gevoelens. De Jeugd-GGZ heeft wachtlijsten. Maar hulpverlening kan ook een stuk laagdrempeliger. In Zwolle kunnen jongeren hun verhaal kwijt bij andere jongeren in de inlopen en chats van @ease. En zo’n gesprek met jongeren die vaak zelf ook het nodige hebben meegemaakt, lucht enorm op. ‘Het is hier een soort mini-maatschappij waar je de gesprekken voert die je normaal niet zo snel voert. Zonder oordeel of consequenties, jij hebt de regie’, legt projectleider Joy van der Vegt uit.

Het begint met luisteren

@ease begon in april 2023 in de Stadskamer. Nu zijn de vrijwilligers in het Huis van de Wijk te vinden en in café Het Vliegende Paard waar veel studenten komen. En wie live in gesprek gaan moeilijk vindt, kan een andere jongere ‘spreken’ via de chat. In Zwolle zijn al 55 jongeren fysiek bij @ease geweest en nog eens 154 via de chat geholpen. Daarnaast zijn er veel korte contacten geweest. @ease heeft 10 vrijwilligers tussen de 18 en 32 jaar, van wie 6 regelmatig actief zijn.

Vrijwilliger Martijn Wilderom hoort bij die actieve groep. Hij kampte in zijn jeugd met periodes van depressiviteit. ‘Toen ik hoorde over @ease dacht ik meteen: ik wilde dat ik zoiets had gehad. Dat je kunt praten met iemand van je eigen leeftijd die begrijpt hoe je je voelt, dat is zo belangrijk. En praten met een andere jongere, live of via de chat, is lang niet zo eng als naar een huisarts gaan of naar een hulpverlener’.
Martijn ziet dat praten ademruimte geeft. ‘Waar loop je tegenaan, hoe voelt dat? Soms is het al genoeg om te zeggen: dat is echt klote voor je. Advies geven kan, maar alleen als iemand erom vraagt. Het begint met luisteren en erkennen dat het niet makkelijk is en dan samen verder te kijken’.

Totaalplaatje

Als jongere verandert er veel in je leven. Je maakt vrienden (of niet), moet presteren op school, je wordt verliefd, krijgt relaties, moet een studie kiezen of gaat aan het werk. Volgens Martijn vinden veel jongeren het lastig een richting in het leven te bepalen. ‘Ze weten niet goed wie ze zijn en wat ze willen. En als het op meerdere aspecten in het leven spaak loopt. Daarom kijken we ook altijd samen wat er nog meer speelt. Heb je vrienden, spelen er geldproblemen of een verslaving, hoe gaat het thuis en op school? Het totaalplaatje is belangrijk. Dat samen op een rijtje zetten geeft echt ruimte. Jongeren zeggen ook vaak: 'Dat jij kan invoelen wat ik bedoel door wat jij hebt meegemaakt, heeft me enorm opgelucht’.

De problemen waar jongeren mee komen zijn heel divers, van stress over studie tot vragen rondom gender, van uit de groep liggen of liefdesverdriet tot slechte cijfers of gendervragen. De vrijwilligers zijn getraind, maar als er heftige problemen spelen zoals suïcidale gedachten of zelfverminking dan is er een professional op de achtergrond aanwezig voor de vrijwilligers. ‘We hebben zes professionals waar we een beroep op kunnen doen, elke week is er één aanwezig. En we kennen de sociale kaart van Zwolle goed dus we kunnen de jongeren doorverwijzen naar andere organisaties zoals het jongerenwerk van Travers of Voor elkaar Zwolle bij geldproblemen. Maar de jongeren bepalen zelf, zij houden altijd de regie’.

Normalisering

Joy ziet dat de gesprekken ook leiden tot normalisering. ‘Ze merken hier dat iedereen wel eens een baaldag of een baalweek heeft, je kunt niet altijd gelukkig zijn. Ook al lijkt het op social media soms alsof iedereen een leuker leven heeft dan jij. Echt niet elk probleem hoort in de jeugd-GGZ, ook de minder leuke dingen horen bij het leven. Daarover praten helpt’.
@ease is een landelijke stichting die in verschillende steden in Nederland actief is. In Zwolle is @ease opgezet door verschillende zorg- en welzijnsorganisaties met behulp van een subsidie van ZonMw. Projectleider Van der Vegt onderzoekt of meer gemeenten in Overijssel geïnteresseerd zijn.

Wat willen wijkbewoners?

In de wijk Stadshagen in Zwolle wordt dat niet door instanties of organisaties bedacht, maar gaan leden van het wijkpanel de buurt in om te horen wat er echt bij de 28.000 bewoners leeft. ‘We gaan met een frisse blik bij mensen aan de keukentafel zitten om ze te interviewen. Mensen kunnen hun verhaal kwijt bij een vrijwilliger uit de buurt. Iemand die niet vanuit een organisatie of instantie komt. Dat praat makkelijker. We willen de échte behoeftes van mensen horen’, legt voorzitter Martin Hendriksen van de Stichting Hof van Welbevinden uit. De leefgebieden van Positieve Gezondheid zijn bij die gesprekken een belangrijke rode draad.

Kracht uit de wijk

In de wijk zijn bewoners al eerder betrokken. Vanaf 2014 kwamen al heel veel wijkbewoners vrijwillig in beweging om de Stadshoeve te realiseren, met steun van de gemeente Zwolle en onder leiding van Hendriksen. Een prachtige wijkboerderij, ontmoetingsplek in het groen voor jong en oud. ‘Daarvoor kwam al zoveel kracht uit de wijk. Een architect uit Stadshagen tekende het ontwerp, scholen werden erbij betrokken, er was een grote groep vrijwilligers die hielp bij de realisatie’.

Positieve Gezondheid als middel

Omdat die kracht uit de wijk naar meer smaakte, ontstond vier jaar geleden het idee om Positieve Gezondheid als middel in te zetten om de behoefte van wijkbewoners in kaart te brengen. 14 vrijwilligers deden de cursus. ‘Er is een kernteam gevormd waarin wijkbewoners zitten en professionals uit de eerstelijns zorg. Domein overschrijdend, dus zowel professionals uit de zorg zoals huisartsen en fysiotherapeuten als professionals uit het welzijn. Samen met de wijk willen we een visie ontwikkelen die gebaseerd is op waar mensen echt behoefte aan hebben. Er wordt nog vaak gedacht vanuit organisaties en instanties en de processen die daarbij horen. Nu gaan we frank en vrij de wijk in om het van onderaf te horen’.

Eenzaamheid

In enkele sessies is in kaart gebracht wat de doelgroepen in de wijk zijn. De vrijwillige interviewers gaan eerst in gesprek met ‘drukbezette ouders’ en ‘jongeren’ om te horen wat bij hen speelt. Hendriksen verwacht dat, bij het invullen van het spinnenweb van positieve gezondheid, eenzaamheid bij alle doelgroepen naar voren komt. ‘Dat probleem zit heel diep in de samenleving en komt bij alle leeftijden voor. Mijn persoonlijke mening is dat als we dat zouden kunnen oplossen, we een enorme maatschappelijke bijdrage kunnen leveren. Eenzaamheid kan tot geestelijke en lichamelijke klachten leiden. Ik ben ervan overtuigd dat positieve gezondheid, dus kijken naar het hele leven van mensen en niet alleen naar de klachten, heel belangrijk is om zorgkosten terug te dringen’.

Ga gewoon aan de slag

Aan andere organisaties die met positieve gezondheid aan de slag willen, adviseert Hendriksen: ‘Ga gewoon aan de slag. Van fouten kan je leren. Het begint ermee dat je het met elkaar echt omarmt. Alleen je medewerkers een cursus laten doen is niet voldoende, mensen moeten intrinsiek gemotiveerd zijn om ermee aan de slag te gaan. Bij onze vrijwilligers is die motivatie echt groot. En dat hebben we nodig, want 28.000 wijkbewoners  spreken is een hele grote klus’.
De droom die de voorzitter voor de toekomst heeft, is dat mensen in de wijk zich gehoord en betrokken voelen en weten dat hun leven zin heeft. Hendriksen: ‘Toen ik voor het eerst in aanraking kwam met positieve gezondheid, heeft me dat een nieuw stuk zingeving in het leven gegeven. Dat gun ik iedereen’.

Links:

•  www.hofvanwelbevinden.nlVerwijst naar een andere website

Natuurorganisaties uit Overijssel vinden een creatieve manier om jongeren te betrekken bij vrijwilligerswerk. Tijdens de Bruisweken, de introductieweken voor nieuwe studenten, organiseerden zij een reeks ludieke en natuurgerelateerde spellen, met als doel jongeren op een speelse manier te interesseren voor vrijwilligerswerk in de natuur.

Groen vrijwilligerswerk voor jongeren: Trash Hunters

Een van de opvallendste spellen was een ‘droge kano-ervaring’. Onder leiding van Daniel van Natuur en Milieu Overijssel, werden studenten van Hogeschool Windesheim uitgedaagd om in een opblaaskano, die op het droge stond, zwerfafval te verzamelen. Dit symboliseert het werk van de Trash Hunters, een groep vrijwilligers die afval uit de Zwolse grachten vist. De enthousiaste reacties van de studenten laat zien dat de speelse aanpak goed aanslaat. “Lekker op een bootje door de grachten kanoën. Gaaf!” aldus een enthousiaste studente.

Groeiende vergrijzing onder vrijwilligers

De actie is onderdeel van een breder initiatief om het groeiende probleem van vergrijzing onder vrijwilligers aan te pakken. Vooral in Overijssel wordt gezocht naar manieren om jongeren te motiveren zich in te zetten voor natuurbehoud. “Jongeren simpelweg vragen of ze vogels willen tellen, werkt nou eenmaal niet,” geeft Cohen Stuart aan. Daarom word er tijdens de introductieweken ingezet op uitdagende en plezierige activiteiten, zoals een quiz waarin studenten dierensoorten moesten raden en een race om takken te knippen.

Jongeren enthousiast voor vrijwilligerswerk

De resultaten van deze aanpak lijken veelbelovend. Na afloop gaven veel studenten aan de spellen leuk te vinden, en velen lieten hun gegevens achter om mogelijk betrokken te worden bij toekomstig vrijwilligerswerk. Of ze daadwerkelijk de stap zullen zetten, blijft afwachten, maar de positieve reacties bieden hoop. “Het laat in ieder geval zien dat de spelletjes aanslaan,” zegt Cohen Stuart tevreden.

Een frisse wind door vrijwilligerswerk

Het project werd mogelijk gemaakt door een samenwerking tussen Natuur en Milieu Overijssel, Landschap Overijssel, IVN Overijssel, Provincie Overijssel, Meander Immersief, Buro Bruis en Dagje in de Natuur. Met deze vernieuwende aanpak hopen de organisaties een frisse wind te laten waaien door het vrijwilligerswerk en de volgende generatie te enthousiasmeren om zich in te zetten voor het behoud van de natuur.